Баян Айраг Эксплорэйшн ХХК нь Завхан аймгийн Дөрвөлжин сумын нутагт 2008 оноос хойш ашигт малтмалын хайгуул, олборлолтын үйл ажиллагаа явуулж байгаа. Баян Айраг алт-зэсийн үндсэн ордыг ашиглах 13409А тоот тусгай зөвшөөрлийг 2008 оны 3-р сарын 24-ний өдрийн АМГТХЭГ-ын даргын зөвшөөрлөөр Баян Айраг Эксплорэйшн ХХК-нд 30 жилийн хугацаатайгаар олгосон байдаг. Тус уурхай ашигт малтмалын орд газарт ил уурхайн технологи ашигладаг бөгөөд олборлосон хүдрийг бутлаад цианит ашиглан нуруулдан уусгах замаар алт гаргаж авдаг байна.
Тэгвэл одоогоос яг нэг жилийн өмнө буюу 2020 оны 12 дугаар сарын 11-ний өдөр “Баян-Айраг эксплорэйшн” компанийн баяжуулах үйлдвэрийн уусмал дамжуулах шугам гэнэт задарч их хэмжээний цианит натри агуулсан уусмал асгарсан ноцтой осол гарсан юм. Энэ нь тус компани 6 дахь удаагаа цианит алдсан тохиолдол байсан гэдгийг ч БОАЖ-ын сайд өнгөрөгч 7 хоногт болсон чуулганы хуралдааны үеэр мэдэгдсэн юм.
Осол гарсан мэдээллийн дагуу тухайн үед ажлын хэсэг шуурхай ажиллаж асгарсан уусмалыг соруулан хөрсийг хуулж, саармагжуулах арга хэмжээг авчээ. Мөн 260 м2 бетонон хучилттай талбайд тунасан уусмалыг насосоор соруулан уусмалын сав руу шахаж, 553 м2 хөрсөн талбайн өнгөн хэсгийг 20-50 см гүн хуулж нуруулдан уусгалтын овоолгод буулгуулан 813 м2 талбайг саармагжуулж ариутгасан байна. Уг хэрэг явдалтай холбогдуулан Завхан аймгийн Цагдаагийн газраас тус компанид эрүүгийн хэрэг бүртгэлийн хэрэг үүсгэн шалгасан ч өнөө хэр хэрэг хэрхэн шийдэгдсэн нь тодорхойгүй байгаа юм.
Удаа дараагийн шалгалтын явцад “Баян-Айраг эксплорэйшн” компани нь технологийн ус дамжуулах шугам HDPE хоолойн угсралтыг зураг төслийн дагуу хийж гүйцэтгээгүй, технологийн алдаа гаргасан, тусгай зөвшөөрөлгүй компаниар угсралтын ажил гүйцэтгүүлсэн, шугам хоолойд урьдчилан сэргийлэх үзлэг үйлчилгээ, их урсгал засварыг дүрмэнд заасан хугацаанд чанартай хийгээгүй, байгууллагын дотоод хяналт шалгалтыг тогтмол хийж, технологийн шугам хоолойд үүсч болзошгүй осол аваараас урьдчилан сэргийлж ажиллаагүй, техник ашиглалтын заавар, дүрэм, журмыг боловсруулаагүй, мөрдөж ажилладаггүй зэрэг зөрчил илэрсэн. Тиймээс тус компанийн үйл ажиллагааг Улсын байцаагчийн актаар зогсоож зөрчлийг засахгүй бол тусгай зөвшөөрлийг цуцлах хүртэл арга хэмжээ авахаа тухайн үед мэдэгдсэн билээ.
Гэтэл саяхнаас тус компани зөрчлөө арилгасан гэх албан бичиг, үүндээ 500 сая төгрөг зарцуулсан гэх тайланг БОАЖЯ руу чулуудах болсон ч газар дээр нь очиж ажиллаж байж эцсийн шийдвэрийг гаргахаа ажлын хэсгийнхэн мэдэгдээд байна.
Хамгийн гол нь Баян-Айраг Эксплорэйшн удаа дараа цианит алдаж буй тэрхүү газар байгалийн үзэсгэлэн төгс бүрдсэн алдарт Улаагчины Хар нуур, Мухартын голтой хаяа залгаа, мөн уурхайн үйл ажиллагаанаас үүдэн гадаргын ус татарч, гүний ус доошлон бодит аюул нүүрлээд байгаа талаар нутгийн иргэдийн тавьсан санал гомдлыг .Б.Баярсайхан гишүүн дуулгалаа. Түүний хэлснээр тухайн бүс нутагт мэргэжлийн байгууллагын дүгнэлтээр гүний ус 8-аас 10 м доошилсон гэсэн дүгнэлт гарчээ. Тиймээс эрхэм гишүүн Завхан аймгийн Дөрвөлжин суманд алт олборлож байгаа Баян-Айрагийн уул уурхайн компаний цианитаар алтаа нуруулдан угааж буй үйлдэл Эрдэнэхайрхан сумын Мухартын гол, Улаагчины Хар нууранд хэрхэн нөлөөлж буйг, нутгийн ард иргэдийн эрүүл мэндэд ямар сөрөг нөлөөлөл учрах эрсдэл байгааг мэргэжлийн байгууллагаар эцэслэн тогтоолгох хүсэлтэй байна.
Нийтдээ зургаан ч удаа цианит алдсан Баян-Айраг Эксплорэйшн компаний хуулиас давсан “том толгой”-г Монголын төр дахин илж зөвшөөрлийг нь сэргээх үү гэсэн айдас Дөрвөлжин, Эрдэнэхайрхан, Завханмандал, Ургамал гэсэн дөрвөн сумын иргэдийг түгшээж байна.
Одоогоор сэтгэгдэл алга байна
