Дэлхийн бүх хүнсний үр тариа тариалалтын хэмжээг харвал 1-т улаан буудай, 2-т эрдэнэшиш, 3-т бидний хэрэглэдэг цагаан будаа ордог.
Сонирхолтой нь улаанбуудай, эрдэнэшиш хоёрыг исгэлтийн үйлдвэр, цардуулын үйлдвэр, цаашлаад цаас үйлдвэрлэл гэх мэт өөр зорилгоор ихээхэн хэмжээгээр ашигладаг тул цагаан будааны хэрэглээ энэ хоёроос давж, нэгдүгээр байранд ордог байна.
Дэлхийн хүн амын хэрэглэдэг нийт илчлэг, шим бодисын 20 гаруй хувийг дангаараа хангадаг, ялангуяа Ази, Африкийн улсуудын хоолны хэрэгцээ, соёлыг цагаан будаагүйгээр төсөөлж болшгүй .
Тэгэхээр яалт ч үгүй цагаан будаа хүний хоол тэжээл, илчлэгийн хувьд хамгийн чухал хүнсний бүтээгдэхүүн, түүхий эд.
Цагаан будаа нь ургалтын явцад ус ихээр шаарддаг тул өдгөө ихэвчлэн хур тунадас их унадаг, дулаан чийглэг уур амьсгалтай оронд түлхүү тариалж байгаа ч усалгааны асуудлыг шийдэж чадвал хаана л бол хаана ургаж чадах тэсвэртэй ургамал, үр тариа гэж үздэг.
Зөвхөн цагаан өнгөтэй будааны хувьд өнөөдөр гарган авсан 40 гаруй сортууд байдаг бөгөөд тус бүртээ өөр өөрийн онцлог чанартай байдаг. Үүн дээр цагаанаас өөр өнгөтэй энэ төрлийн будааг оруулбал маш их тоо гарна.
Цагаан будаа нь бусад төрлийн үр тариатай адил цардуулын эх үүсвэр болдог бөгөөд бусад үр тарианаас ялгарах гол ойлголтыг бичье.
Цардуул нь нийлмэл найрлагат нүүрс ус гэж урд оруулсан бичвэрүүддээ бичиж л байсан. Тэгвэл цардуул нь амилоз, амилопектин гэсэн 2 төрлийн нүүрс уснаас бүтдэг бодис юмаа.
Амилоз нь илүү нягт спираль бүтэцтэй, глюкозын харьцангуй цөөн молекул агуулдаг тул усанд уусах чадвар муу, эсрэгээрээ гидрофоб буюу ус шингээх, барих чадвартай байдаг. Илчлэг бага нь ч глюкоз бага агуулдагтай холбоотой.
Харин амилопектин нь маш олон глюкозын молекулын гинжин хэлхээнээс бүтэж, усанд сайн уусдаг тул илүү их илчлэгтэй, үүнийг ихээр агуулсан будаа наалдамхай, нялцайдаг шинж чанартай байдаг.
Тухайн будааны цардуулыг бүрдүүлж буй амилоз ба амилопектины харьцаагаар уг будааны чанар тодорхойлогдоно.
Ерөнхийд нь ширхэг будааны хэмжээгээр 3 ангилдаг. Урт, дунд, богино гэж.
УРТ БУДАА
Энэтхэгээс гаралтай басмати будаа энэ төрлийн гол төлөөлөгч бөгөөд бусад будааны адил цардуулын агуулга өндөр байдаг ч онцлох үнэт чанар нь цардуулыг бүрдүүлэгч 2 нүүрс усны нэг болох амилоз харьцангуй их агуулагддаг тул ус даах чадвартай, болгоход хэлбэрээ алддаггүй, нарийн гэдсэнд муу боловсордог ч бүдүүн гэдсэнд бактерийн нөлөөгөөр гүйцэт боловсордог. Нэг үгээр хоол боловсруулах замын микро организмыг дэмждэг пребиотик төрлийн хүнс юм. Дунд болон богино будаанаас илчлэгээр бага байдаг тул турах дэглэм барихад болон сахарын өвчтэй хүнд илүү тохирдог.
Ингэхэд та ер нь бүдүүн тарган Энэтхэг хүн харсан уу ?
Ингээд л бусдаасаа үнэтэй байдаг хэрэг. Дээр нь хаа байсан Энэтхэгээс тээвэрлэх тээврийн зардал ч нэмэгдэж таарна.
Мөн Тайланд, Камбожоос гаралтай жасмин будаа нь дээрхтэй ижил чанартай, онцлох чанар нь үнэрт нэгдэл ихээр агуулдаг тул анхилуун үнэрт будаа гэж нэрлэдэг.
ДУНД ХЭМЖЭЭТ БУДАА
Хэлбэрээрээ дунд орох ч мөн адил амилозын хэмжээ уртаасаа арай бага, амилопектин түлхүү агуулдаг тул илчлэгийн хэмжээ ихтэй байдаг. Бусад хэмжээтэйгээс илүү чихэрлэг амттай байдаг тул Европчууд ихэд таашаан хэрэглэдэг.
БОГИНО БУДАА
За Монголчуудын маань хэрэглэдэг, мэддэг, эсвэл одоо л үүнийг уншаад мэдэж байгаа ч байж болох энэ будаа нь амилоз бага агуулдаг, амилопектин түлхүү байдаг тул илүү наалдамхай, илүү илчлэг өндөртэй будааны төрөл. Наалдамхай чанарыг нь ашиглаад Азийн олон оронд түлхүү хэрэглэдэг. Япончууд суши, Солонгост кимбаб, догбуги, манайхан бол юу л бол юу болгоод иддэг . Амилопектин түлхүү агуулдаг тул амны хөндийгөөс эхлэн нарийн гэдсэнд амилаза ферментийн үйлчлэлээр харьцангуй хурдан хугацаанд бүрэн задарч шим тэжээл болдог.
"Будаа буруу харахын хооронд" гээд манайхан ч бас голыг нь олж шоглож хэлж чадаж байгаа юм шүү.
Зарим будаа агшаахад маш сайхан, бараг ширхэг ширхэгээрээ салдаг нь тухайн будаанд байх ёстой амилоз бүрэн байна гэсэн үг. Дээр нь агшааж буй тогоочийн уран чадвар ч мэдээж орно.
Энэ чанарыг хүмүүс буудайн цавуулагтай их хольж ойлгодог юм байна лээ. Аль ч төрлийн цагаан будаа глютений ямар ч агуулга байдаггүй, ус даах чадвар нь нүүрс усны харьцаагаар тодорхойлогддог.
Харин зарим будааг агшаахад нялцайсан, эсвэл будааны гадаргуу арзгар болдог нь амилоз хэтэрхий бага, амилопектин дийлэнх хэсгийг нь бүрдүүлсэн байдаг тул чанаж болгоход, ууранд жигнэхэд амилопектин усанд уусч шингэн төлөвт шилждэгтэй холбоотой. Амилоз, амилопектины харьцаа ургалтын нөхцөл, усны хэмжээ, орчны температур, тариалж буй хөрсний найрлагаас шалтгаалдаг тул яг зөв нөхцөлд ургуулсан будаа л яг зөв харьцаагаар уг хоёр нүүрс усыг агуулж чаддаг, агшаахад сайхан болдог, мэдээж энэ нь үнэтэй байдаг.
Цагаан будааны шүүс бол амилоз ба амилопектин бага хувиар агуулсан уусмал юм. Амилопектин нь наана нарийн гэдсэнд глюкоз болоод цусанд шингэчих бол үлдсэн жаахан амилоз нь бүдүүн гэдэсний микро организмын тэжээл болж (пребиотик), үүнээс зарим төрлийн тосны хүчил нийлэгжсэнээр биед шингэдэг. Тиймээс гүйлгэх суулгах үед ходоодонд өнгөр суулгана гээд байдаг нь үүнийг л хэлээд буй хэрэг. Үнэндээ ходоод биш, тээр доор хэрэг болдог байгаа биз.
За эцэст нь би энэ гурван төрлийн аль нь ч сайн, аль нь ч муу гэж хэлээгүй шүү.
Аль ч хүнсийг хор болгодог зүйл нь бидний дадал зуршил болтлоо хэтрүүлэн хэрэглэх явдал байдаг. Амархан шингэдэг гээд л идэцгээгээд байвал ирээдүйнүүд чинь арлын Японд тавган дээр ноцолдоцгоож л байна. Тэд ядаж л цалин авдаг 
Шинэ зууны хүнс групп-с
https://www.facebook.com/groups/723811091813664/permalink/970730983788339/
Одоогоор сэтгэгдэл алга байна
